А ў маёй асабіста памяці выразны адбітак-карцінка застаўся пасля наведвання кватэры пісьменніка ў цэнтры Мінска падчас інтэрв’ю з ім. Для студэнткі 4-га курса журфака гэта было досыць саманадзейна. Смеласці надавала захапленне яго творамі. Да таго ж, класіка тады «ігнаравалі» на афіцыйным узроўні, і чарга жадаючых узяць інтэрв’ю не стаяла. І вось што запомнілася. Ва ўтульнай кватэры: вязанка цыбулі на кухні (як у вёсцы), шафа з кнігамі ў яго пакоі, тахта з клятчастым пледам і вялікі, ледзь не на паўсцяны, дагератыпны партрэт Кастуся Каліноўскага. Пісьменнік ашчаджаючы, простым алоўкам, правіў тэкст інтэрв’ю. Адначасова абураўся, што літаратуразнаўца, дачка вядомага пісьменніка, даслала вялікі ліст-апытанне («Гэта што, я павінен за яе кандыдацкую напісаць?!»). А на адыход прызнаўся, што ўрачы забараняюць курыць, і цяпер ён вымушаны есці ірыскі (і згарнуў іх усе са стала мне ў сумку).
Шчыра прызнаюся, я тады лічыла, што толькі такі рамантык, як Уладімір Караткевіч, мог убачыць абагульнены характар беларуса, «Якому і чорт не брат, якога і смерць не палохае, які больш за ўсё любіць Радзіму, жыццё і весялосць і ні пры якіх абставінах не ўступіць у барацьбе за іх». Сёння я так ужо не думаю…
Вось некаторыя ўрыўкі з таго інтэрв’ю, змешчанага ў 8-томным выданні выбраных твораў. Мяркуйце, наколькі актуальныя і сёння.
Аўтар «Каласоў пад сярпом тваім» — пра «ладдзю роспачы», прыдворных блюдалізаў і абагульнены характар беларуса
У адным з артыкулаў, прысвечаных Вашай творчасці, указвалася, што «малады паэт празмерна захапляецца гістарычнай тэматыкай». З той пары прайшло дваццаць гадоў. Ваша імя чытачы звязваюць сёння ў першую чаргу з такімі творамі, як «Каласы пад сярпом тваім», «Дзікае паляванне караля Стаха», «Хрыстос прызямліўся ў Гародні». Чым Вы растлумачыце такую цікавасць да гістарычнай тэматыкі?
— Быўшы філолагам, нельга не быць гісторыкам. Кімсьці справядліва заўважана: «Хто забывае мінулае, той павінен будзе перажыць яго яшчэ раз».
Гісторыя – метад мыслення чалавека. Ён і дае магчымасць роздуму над мінулым, сучаснасцю і будучым, бо гісторыя мадэліруе грамадскія працэсы.
У рабоце над кнігамі на гістарычную тэму шмат часу даводзіцца праводзіць у архівах і бібліятэках. Акрамя таго, багаты матэрыял даюць вусныя легенды, якія часта пацвярджаюцца затым дакументамі. Так было з маім «Паромам на бурнай рацэ». Яго змест – гэта пралог майго рамана «Нельга забыць». Размова ў ім ідзе аб паўстанні 1863 года ў Прыдняпроўі і пакаранні смерцю кіраўніка паўстанцаў Тумаша Грыневіча. Я лічыў, што гэта ўпрыгожанае мясцовае паданне. А пазней у Кракаве былі знойдзены дакументы, якія пацвярджаюць рэальнасць тых падзей. Іх драматызм і асабістая зацікаўленасць прыцягнулі маю ўвагу да гэтай яркай старонкі ў гісторыі нашай беларускай зямлі.
Уладзімір Сямёнавіч, у кожнага пісьменніка ёсць творы, асабліва дарагія яму па той ці іншай прычыне…
— Я назаву тры такія творы: «Каласы пад сярпом тваім», «Чазенія» і «Ладдзя роспачы». Раман «Каласы пад сярпом тваім» закранае тую яркую старонку беларускай гісторыі, аб якой мы ўжо гаварылі. Пачынаўся ён з прыдняпроўскіх легенд і паданняў, з паэтычнай і вельмі прыгожай прыроды – ад Рагачова да Оршы. Метафарычны вобраз, закладзены ў назве кнігі, навеян выглядам падмытай грушы на беразе Дняпра ў вёсцы Азярышча. Аповесць «Чазенія» дарагая мне як успамін аб цудоўных месяцах, праведзеных на Далёкім Усходзе. «Ладдзя роспачы», па-мому, найбольш удалая спроба даць абагульнены характар беларуса, якому і чорт не брат, якога і смерць не палохае, які больш за ўсё любіць Радзіму, жыццё і весялосць і ні пры якіх абставінах не ўступіць у барацьбе за іх.
Вы неахвотна дзеліцеся сваімі творчымі планамі. А як нараджаюцца задумы будучых твораў?
— Гэта можа быць кімсьці сказанае слова, цікавая ідэя, пейзаж. Нават пах. Я асабіста лічу, што «Антонаўскія яблыкі» Бунін напісаў пад уражаннем водару антонавак у скрынцы яго пісьмовага стала. Часам задума прыходзіць па асацыяцыі. Старажытныя асірыяне, напрыклад, лічылі, што розум у чалавека змяшчаецца не ў мозгу, а ў вушах. Таму герояў і цароў яны паказвалі з вялікімі вушамі. Можна сабе, напрыклад, уявіць прыдворнага блюдаліза пры асірыйскім царскім двары, які ўсё жыццё гаварыў глупствы, лесціў цара, а яго лічылі вельмі разумным. Але аднойчы, сам гэтага не жадаючы, ён выказаў разумную думку, і яго пакаралі – адрэзалі вушы. У разуменні цара і асірыйскага грамадства ён стаў дурнем. А на самай справе толькі цяпер, паспытаўшы гарачага, ён і стаў разумным. Такая асацыяцыя можа стаць сюжэтам іранічнага апавядання, апавядання-пародыі. Не выключае асацыяцыя і лірыку.
Хотите оставить комментарий? Пожалуйста, авторизуйтесь.