Спадчыны Ажэшкаў на Драгічыншчыне захавалася няшмат. Але тое, што засталося, апошнім часам актыўна аднаўляецца. Так, працягваецца рэстаўрацыя неагатычный капліцы ў Закозелі, дзе сродкі выдзяляе дзяржава. А непасрэдна ў Людвінова адзіны будынак, што захаваўся ад былой сядзібы, адбудоўвае на свае сродкі тутэйшы фермер Генадзь Якоўчык.
Генадзь Мікалаевіч даўно ў сельскай гаспадарцы – мае профільную адукацыю агранома, працаваў у мясцовым СВК «Заказельскі». У 2012 годзе ён стварыў уласную гаспадарку ў Людвінова. Пачынаў з некалькіх гектараў, зараз у гаспадара – каля 55 га, на якіх вырошчвае зерневыя культуры, ягады, а таксама займаецца авечкагадоўляй. Генадзь выкупіў калгасную ферму, дзе цяпер паціху абжываюцца авечкі Іль Дэ Франс – пароды, выведзенай пад Парыжам.
Вялікая гаспадарка была ў Людвінова і 200 гадоў таму, калі нарадзіўся Пётр Ажэшка – будучы муж беларускай і польскай пісьменніцы. Пасярэдзіне прыгожага парка тады стаяў белы дом з калонамі, куды ў 1858 годзе прыехала 17-гадовая Эліза Паўлоўская. Да таго часу Пётр ужо быў дарослым мужчынам крыху за 30. Сямейнае жыццё пары аказалася не самым шчаслівым – рамантычная маладая дзяўчына захапілася ідэямі будучага паўстання, займалася адукацыяй мясцовых дзетак, а муж быў болей прагматычным і цікавіўся перш за ўсё гаспадаркай.
Пасля падзей 1863 года сям’я ўжо фактычна не будзе існаваць – Пятра вышлюць у Сібір за падтрымку паўстанцаў, Эліза вернецца ў родныя мясціны і пражыве ўсё жыццё ў Гродна. У даведніках прынята пісаць, што да нашага часу са згадак пра Ажэшкаў у Людвінова захаваліся толькі старыя дрэвы і памятны камень.
Але гэта не зусім так. Генадзь Якоўчык ратуе для сучаснікаў гаспадарчую пабудову з чырвонай цэглы, узведзеную, верагодна, у сярэдзіне ХІХ стагоддзя.
– Я даўно прыглядаўся да гэтага будынка. Дакладней, да таго, што ад яго захавалася: напаўразбураных сцен і смецця вакол іх. Але было зразумела, што гэта той фрагмент гісторыі, які яшчэ можна захаваць. Для мяне гэта важна. Мой бацька Мікалай Сцяпанавіч заўсёды вучыў з павагай ставіцца да мінулага і грунтоўна падыходзіць да працы. Ён і зараз дапамагае з аднаўленнем.
У савецкія часы будынак выкарыстоўвалі як млын, потым – пад звычайны склад. Пасля гэтага ён стаяў закінутым. Я вырашыў выкупіць рэшткі пабудовы, – распавядае Генадзь Мікалаевіч.
Тут усё атрымалася не зусім проста – у мясцовай гаспадаркі не было дакументаў на будынак, а дзяржаўныя службы не маглі выдаць тэхнічны пашпарт на руіны. Фермеру прыйшлося рызыкаваць – аднавіць сцены і дах усё яшчэ чужога будынка, пасля чаго ён атрымаў нарэшце дакументы і быў выстаўлены на аўкцыён.
– Калі б з’явіўся яшчэ адзін пакупнік, з вялікімі грашыма, мог бы перахапіць у мяне будынак. Але, на шчасце, усё атрымалася, як мы і спадзяваліся, – кажа Генадзь.
Разам са спецыялістамі ў сферы архітэктуры, гісторыі і рэстаўрацыі мужчына даследаваў будынак. Прыйшлі да высновы, што гэта была двухпавярховая сталоўка са склепам, дзе захоўвалі ежу. Першы паверх быў падзелены на дзве зоны – з аднаго боку знаходзілася кухня і печы на адмысловых падмурках, з другога – зала для прыём ежы. Другі паверх, з вокнамі на франтонах, быў месцам пражывання прыслугі.
За два гады рэстаўрацыі будынак змяніўся да непазнавальнасці. Зараз ён зноў нагадвае месца, дзе будуць жыць, адпачываць і смачна есці людзі – наведнікі будучай гістарычнай сядзібы. Але наперадзе яшчэ шмат працы, на якую спатрэбіцца нямала фінансаў. Рэстаўрацыю Генадзь праводзіць на свае ўласныя сродкі.
– Грошай не шкада, бо гэта зараз мая любімая справа. Можна сказаць, што фермерская гаспадарка – гэта і ёсць сапраўдная цяжкая штодзённая праца, а будоўля – адпачынак для душы. Працуючы там, прыемна разважаць пра мінуўшчыну родных мясцін, лёс Пятра і Элізы Ажэшкаў. Аднаўляць гісторыю – гэта і ёсць сапраўднае задавальненне. Нават калі матэрыяльныя страты ніколі не вернуцца, я буду ўсё адно шчаслівы, што зрабіў важную справу, – кажа Генадзь Мікалаевіч.
Гаспадар распавядае, што ідэя, якой будзе сядзіба, ужо ёсць. З-за фінансавых цяжкасцяў задума рэалізуецца не так хутка, але гэта не страшна. Тую працу, для якой не трэба спецыяльныя веды, Генадзь робіць сам, разам з сям’ёй, сябрам Андрэем і іншымі. Для спецыяльных этапаў будоўлі наймаюцца спецыялісты.
– Асноўныя элементы планіроўкі мы пакінем такімі, якія яны былі. Застануцца зона з кухняй і зала для спажывання ежы. На другім паверсе будуць жылыя пакоі. Пакуль вызначаемся, колькі іх зрабіць. У склепе, як і даўней, будуць захоўвацца прадукты. Не абыдзецца і без змяненняў. Так, колісь тут было шмат вокнаў. Напэўна, з-за адсутнасці электрычнасці людзі будавалі так, каб светла ў будынку было максімальна доўга. Зараз іншыя часы. На месцы некаторых вокнаў мы зробім нішы, якія будзем выкарыстоўваць як музейную прастору з інфармацыяй пра гісторыю рода Ажэшкаў, барэльефамі Пятра і Элізы. Яшчэ параімся з дызайнерамі, як лепей гэта ўсё рэалізаваць, – расказвае Генадзь. – З гістарычнай часткай дапамагае рэстаўратар Сяргей Крук. Гэта наш драгічынскі хлопец, які робіць вялікую працу. Я таксама ведаю асноўныя моманты гісторыі рэгіёна, але склад розуму ў мяне не гуманітарны. Проста душа баліць аб страчанай спадчыне. А ў Сяргея веды сістэмныя, ён вывучае гісторыю глыбока, і я ўдзячны яму за дапамогу.
Падчас будаўнічых прац выявілася, што ў канцы ХІХ стагоддзя будынак у Людвінова перажыў моцны пажар. На старых аконных рамах захаваліся сляды ад агню. Гаспадар вырашыў захаваць іх, а мясцовы рамеснік пераўтварае рамы ў прыгожыя люстры. Выглядае прыгожа і аўтэнтычна. Так стары матэрыял выконвае новую функцыю і нагадвае гісторыю будынка.
Хотите оставить комментарий? Пожалуйста, авторизуйтесь.